Chương 0-1: Giới thiệu của báo chí

“Luật sư và bị cáo” lọt vào danh mục “best seller” của tờ New York Times.

Sau hàng loạt tác phẩm trinh thám với nhiều cuốn lọt vào danh mục “best seller” của thời báo New York Times đã được dịch in tại Việt Nam như “Ly rượu pha vội”, “Tuần trăng mật” và “Chuyến đi khủng khiếp”, nhà văn James Patterson có lẽ không còn xa lạ với bạn đọc Việt. Đặc biệt, cuốn tiểu thuyết được coi là “quả bom tấn” của ông đã gây “sốt” tại Mỹ với khả năng thu hút độc giả bởi sự mẫu mực về nghệ thuật sáng tác thể loại trinh thám hình sự, và cũng rất nhanh chóng, “Luật sư và bị cáo” lọt vào danh mục “best seller” của tờ New York Times.

Thử sức với không gian nghệ thuật toà án, cuốn tiểu thuyết xoay quanh một vụ giết người man rợ như thời trung cổ. Hành trình phá án của các luật sư, sự bí ẩn của kẻ sát nhân và một cái kết khiến bất cứ ai cũng phải ngã ngửa người... là tố chất chung của những tác phẩm văn học trinh thám phương Tây mà nhà văn James Patterson kế thừa được. Không chỉ dừng lại về sự hấp dẫn của nội dung, “Luật sư và bị cáo” được xây dựng trên nỗ lực cách tân hình thức sáng tạo, liên tục luân chuyển vị trí trung tâm cho các nhân vật. Thành công đặc biệt của nhà văn James Patterson mà ít nhà văn viết truyện trinh thám chú ý tới là tạo được hình tượng nhân vật đầy mâu thuẫn và phức tạp, nhân vật gắn liền với đời sống cho người đọc có cảm giác hình tượng nhân vật xuất phát từ đời sống hiện thực này.

Tác giả đặt sáu nhân vật chính vào một vòng quay chóng mặt bằng những sự kiện và tình tiết hình sự hồi hộp và gay cấn qua gần 400 trang tiểu thuyết. Câu chuyện bắt đầu bằng cái chết bất thường của ba chàng trai da trắng trên sân bóng rổ của một tỉ phú. Nghi phạm số một của vụ án là Dante Halleyville, một nam sinh da đen xuất sắc, ngôi sao bóng rổ đang lên của toàn nước Mỹ với lý do mâu thuẫn cá nhân và sắc tộc. Nhân vật chính của tác phẩm, Tom Dunleavy xuất hiện trong hình ảnh của một luật sư xoàng nhưng đầy nhiệt huyết và lòng nhân ái. Tom Dunleavy đã có một quyết định để đời khi nhận bào chữa cho một vụ án cheo leo bên bờ vực của những mưu mẹo gian dối và những dục vọng bị cấm đoán. Tom Dunleavy thừa hiểu rằng thân chủ của anh chỉ là một kẻ giơ đầu chịu báng, trừ khi anh tìm ra những bí mật để mở ra cánh cửa bí ẩn của vụ án ly kì này.

Trong nỗ lực bào chữa cho thân chủ của mình, nghi phạm giết người Dante Halleyville, Tom đã hạ mình để thuyết phục bạn gái cũ của anh hiện là một luật sư danh tiếng giúp anh chứng minh Dante vô tội. Cảm phục tấm lòng nhân ái, sự nhiệt tình của Tom, Kate Costello đã quyết định sát cánh bên anh đi tìm công lý. Suốt cả cuốn tiểu thuyết, chúng ta sẽ được chứng kiến những suy luận thông minh tuyệt vời, sự làm việc miệt mài của hai luật sư bất đắc dĩ. Sự khéo léo của Tom và Kate cùng những luận chứng đanh thép đã làm rung động trái tim của tất cả những người tham dự phiên toà và toàn bộ nước Mỹ. Ngay lập tức, họ được tôn vinh thành những luật sư danh tiếng và chiến thắng trong một vụ án thế kỷ. Câu chuyện tưởng sẽ kết thúc trong màn ăn mừng đầy ắp rượu vang, tiếng cười và nước mắt tại căn nhà tồi tàn của Dante Halleyville và bà ngoại. Độ nén của chất trinh thám hình sự được ép xuống tột cùng khi chỉ trong ba mươi trang cuối cuốn sách mọi trật tự của cuốn sách đã bị đảo ngược lại. Và có lẽ một người đọc đa nghi nhất, cảnh giác nhất và “sành” truyện trinh thám nhất cũng sẽ không thể nghĩ đến phần kết của câu chuyện với sự lộ diện đầy bất ngờ của kẻ sát nhân. Bất cứ ai cũng sẽ phải sửng sốt đến độ kinh ngạc khi thanh tra Connie Raiborne tra còng số 8 vào tay thủ phạm.

Mặc dù là một cuốn tiểu thuyết trinh thám hình sự nhưng nhà văn James Patterson lại khá thành công trong nghệ thuật miêu tả tâm lý và xây dựng hình tượng nhân vật. Mỗi nhân vật trong tác phẩm có một đời sống nội tâm sâu sắc. Mỗi tình tiết vụ án đều gắn sát với hiện thực đời sống nước Mỹ vô cùng phức tạp trong sự đấu tranh của cái ác và cái thiện, của tàn dư phân biệt chủng tộc, của ma tuý và rượu mạnh... Nhà văn James Patterson đã dành nhiều công sức trong việc canh tân hình thức tiểu thuyết trinh thám quyết liệt. Sự đặc sắc trong cuốn tiểu thuyết “Luật sư và bị cáo” là hình tượng nhân vật trung tâm với ngôi xưng “tôi” thay vì đổi mới với phương pháp ảo hoá lại được khai thác triệt để nhất với cách thức luân chuyển. Mỗi một nhân vật trung tâm trong tác phẩm lại luân chuyển lần lượt đứng vào ngôi thứ nhất. Với hình thức diễn đạt ấy, nhà văn James Patterson đã thành công ở hai điểm: vừa tạo được tính khách quan để nhân vật tự bộc lộ đời sống nội tâm một cách sâu sắc nhất lại vừa cuốn độc giả vào một vòng xoáy của sự phức tạp trong đời sống của các nhân vật trong tác phẩm. Trong vài chục trang sách ban đầu, nếu không tinh ý, rất có thể người đọc sẽ bị “choáng” bởi hệ thống nhân vật đan cài như thiên la địa võng.

Trong vai trò là cuốn tiểu thuyết trinh thám hình sự, “Luật sư và bị cáo” đã thành công xuất sắc ở khả năng dẫn dụ người đọc đến tận cùng những mâu thuẫn và bí ẩn của đời sống nước Mỹ đương đại. Thế nhưng, điều đáng nói là cuốn tiểu thuyết đặc sắc này đã vượt được ra ngoài khuôn phép của thể loại trinh thám. Tác giả đã dựng lên một cuộc sống chân thực bằng chính những xúc cảm của các nhân vật trong tác phẩm. Đọc đến dòng tiểu thuyết cuối cùng, gấp trang sách lại, người đọc hẳn sẽ phải day dứt về một điều gì đó, phải suy ngẫm về một điều gì đó cho chính cuộc sống của mình. Những giọt nước mắt rơi ở những dòng cuối trang sách là điều bất ngờ nhất, là cái nhìn bao dung về cuộc sống nhân văn nhất và là nỗi day dứt, băn khoăn dai dẳng nhất đọng lại trong tâm hồn mỗi bạn đọc.